Herman Russchenberg, directeur van het TU Delft Climate Institute en inwoner van de Merenwijk, heeft in 12 jaar stapje voor stapje zijn huis geïsoleerd. Dat leverde hem een besparing op van zo’n 40% op zijn gasrekening. En dankzij zijn zonnepanelen is hij voor elektriciteit nu bijna zelfvoorzienend. ”Klimaatverandering is een wereldprobleem dat je met z’n allen moet aanpakken. Maar we moeten niet op elkaar gaan zitten wachten.”

Door Jan Portegijs

Naam: Herman Russchenberg
Leeftijd: 59 jaar
Baan: hoogleraar Klimaatonderzoek aan de TU Delft
Woonsituatie: sinds 1994 samen met Coldette Souhuwat in het Magnoliadal

Wat doet een klimaatwetenschapper aan energiebesparing zijn eigen huis?

“Wij wonen hier in het Magnoliadal in een van de eerste huizen die in de Merenwijk zijn gebouwd: 1973. Deze oude huizen lekken aan alle kanten warmte. Twaalf jaar geleden zijn we begonnen met isoleren. Eerst met de vloer; dat merkte je direct en het wordt een stuk behaaglijker. Daarna volgden de slaapkamers. Op de eerste verdieping waren de raamkozijnen dringend aan vervanging toe, dus hebben we de kozijnen vervangen door kunststof exemplaren en er tegelijk dubbel glas in laten zetten. De buitenmuren zijn ook geïsoleerd. De isolatie bestond oorspronkelijk uit een heel dun laagje perspex tussen de muur en travertinplaat aan de buitenkant. We hebben gekozen voor isolatie met steenwol aan de binnenkant. Toen de zolder aan een opknapbeurt toe was, hebben we geïsoleerd met een soort aluminiumdeken. Dat isoleert net zo goed als steenwol, maar is veel dunner en neemt dus minder ruimte in beslag. Op zolder heb ik de verwarming nooit meer aan, omdat de buizen van de cv die over zolder lopen voor een deel niet zijn geïsoleerd en de warmte die de buizen afgeven voldoende is om de zolder te verwarmen.”

Waarom heb je je huis zo grondig geïsoleerd?

“Je isoleert je huis in de eerste plaats omdat het goed is om de CO2-uitstoot te verminderen. Klimaatverandering is een wereldprobleem dat je met z’n allen moet aanpakken, maar waarbij je niet op elkaar moet wachten. Dus als ik mijn steentje kan bijdragen dan doe ik dat. Daarbij komt dat het ook heel leuk is om met je eigen huis bezig te zijn. Je huis wordt er beter van, het comfort wordt flink verhoogd, en één keer per jaar bij de afrekening merk je wat de isolatie financieel heeft opgeleverd.”

Wat heeft het financieel opgeleverd?

“Moeilijk te zeggen. Toen mijn dochter het huis uit ging werd de energierekening sowieso al een stuk lager. Grofweg besparen we door de isolatie van de slaapkamers en de zolder zo’n 40% op het gas. Ook het elektriciteitsverbruik is vergelijkbaar gedaald, omdat we overal de lampen door led-lampen hebben vervangen en bijvoorbeeld de koelkast door een veel zuiniger exemplaar. Ons elektriciteitsverbruik is nu zo’n 1800 kWh. Omdat mijn zonnepanelen, die ik nu twee jaar heb, 1500 kWh leveren, ben ik voor de elektriciteit al bijna zelfvoorzienend.

Is het de investering waard?

“Isoleren moet je niet zien als een kostenpost maar als een investering. Isolatie en zonnepanelen leveren altijd geld op. Als je geld op de bank hebt staan, kun je het beter in isolatie steken, want dan heb je tenminste nog rendement. Maar ook geld lenen om je huis te isoleren rendeert prima met de huidige lage rente.”

Nu nog van het aardgas los?

“Dat wordt moeilijker. Warmtepompen werken alleen als het huis geschikt is, dus heel goed geïsoleerd en voorzien van vloerverwarming. Ik heb ook wel eens naar infraroodverwarming gekeken. Ik wacht af tot de CV-ketel aan vervanging toe is, want de techniek is nog volop in ontwikkeling.”

Er wordt ook gedacht aan wijkverwarming, waarbij huizen collectief met warm water verwarmd worden.

“Daar ben ik niet tegen, maar ik wil graag zelf de temperatuur regelen. Als je zoiets over de hoofden van de mensen regelt, dan gaat het niet werken. Maar als er een goed aanbod komt… Ik wacht de ontwikkelingen af. De hele energietransitie is hoe dan ook een kwestie van lange adem.”

Je bent klimaatwetenschapper. Hebben we nog wel tijd om af te wachten?

“We moeten doen wat we kunnen en wat we beloofd hebben in Parijs. Maar zelfs dan gaat de temperatuur met 3 °C stijgen, weten we inmiddels. Het gevolg is dat het weer steeds extremer wordt: hittegolven, stormen en overstromingen zullen grote schade kunnen aanrichten, nog voordat de zeespiegel gaat stijgen. Bij niks doen wordt het nog erger. Bij de TU Delft onderzoeken we nu oplossingen om de ergste gevolgen van de klimaatverandering te beperken.”

“Ik wacht nog even met een warmtepomp”

Kunnen we klimaatverandering beperken?

“Als directeur van het TU Delft Climate Institute maak ik mij sterk voor een debat over geo-engineering. Dat zijn technieken om het klimaat rechtstreeks te beïnvloeden. Als de opwarming teveel toeneemt, is er een techniek nodig voor afkoeling, maar de ontwikkeling ervan staat nog in de kinderschoenen. Je moet daarbij denken aan zout in de wolken boven de oceaan strooien, zodat de wolken witter worden en het zonlicht beter weerkaatsen. Of we verspreiden andere stofjes heel hoog in de lucht – de stratosfeer – om daar het zonlicht tegen te houden. Het lijkt een beetje op wat hele grote vulkaanuitbarstingen doen. Zij brengen ook stof tot in de stratosfeer, waardoor de temperatuur op aarde met soms wel een graad kan zakken. Met geo-engineering imiteer je de natuur een beetje.”

Maar het is toch heel eng als wij mensen aan het klimaat gaan knutselen?

“Klopt. Het is een taboe, maar je ziet het veranderen. Ik geef de laatste tijd regelmatig interviews aan kranten gegeven over geo-engineering. Het komt langzaam op de agenda. Geo-engineering komt niet in de plaats van CO2-reductie, maar is een soort noodrem, een brandweer die de ergste gevolgen van de klimaatverandering kan beperken.”

Tips van Herman Russchenberg

  • Vraag je bij iedere verbouwing van je huis af hoe je energie kunt besparen.
  • Iedere isolatiemaatregel levert extra comfort.
  • Het is nu de geschikt te tijd om te isoleren, omdat geld op de bank niets oplevert en geld lenen weinig kost.
  • Neem een hele zuinige koelkast, want deze staat altijd aan.
  • Oriënteer je goed op internet en weet wat er te koop is, voordat je met een bedrijf in zee gaat.
  • Overweeg je een warmtepomp? Kijk dan eerst of je huis er klaar voor is.