“Bewoners hebben beslissende stem in het maken van het Wijkuitvoeringsplan”
De gemeenteraad heeft besloten dat de Merenwijk voorop moet lopen in de energietransitie in Leiden. Maar juist de projecten met warmtenetten in woonwijken liggen elders in het land onder vuur: plannen voor warmtenetten worden op het laatste moment stopgezet, omdat bouwcorporaties, energieleveranciers of gemeenten er de stekker uittrekken. Op het stadhuis praten we daarom met de projectleider Bart van de Velde en wethouder Yvonne van Delft over de impact daarvan op de plannen in de Merenwijk.
Een werkgroep gaat de komende jaren een heel concreet plan maken over wat er moet gebeuren om de Merenwijk-Laag duurzaam te maken. Merenwijk-Laag, dat is het deel van de Merenwijk dat bestaat uit de laagbouw, dus de Zijlwijk, de Leedewijk en de laagbouw in de Slaaghwijk. Het plan heet toepasselijk het Wijkuitvoeringsplan gekregen (WUP). Projectleider Bart van de Velde vertegenwoordigt de gemeente in de WUP, terwijl DEM en Tegengas de belangen van de wijk behartigen. Binnenkort zal de werkgroep de inwoners van de Merenwijk-Laag informeren over hoe ze gezamenlijk tot een transitieplan zullen komen: wie erbij betrokken zijn, wat er moet worden onderzocht en wanneer het uiteindelijke plan gereed moet zijn.
Van de Velde heeft ervaring als projectleider in een soortgelijk traject in Vlaardingen. Zijn er verschillen? “In Vlaardingen zijn we al wat verder in het proces, en het is ook een kleinere wijk. Maar voor de rest zijn er vooral overeenkomsten. De wijk is in dezelfde tijd gebouwd, er zijn verschillende technische oplossingen mogelijk en het doel is hetzelfde, namelijk om met een betaalbaar en duurzaam plan te komen om de overstap te maken.”
In de Merenwijk zitten drie partijen om tafel. Denken zij hetzelfde over de doelen van de WUP? “Ja, we delen dezelfde doelen. De weg erheen en het tempo verschillen echter van elkaar.”
Wie beslist uiteindelijk over het plan? “We doen het gezamenlijk, dat noemen we cocreatie. Maar als het klaar is, gaat het wel naar de wethouder Van Delft en het College, die ermee akkoord moeten gaan.”
Van Delft: “Ik kijk eerst naar de bewoners, want we moeten er samen uitkomen. De bewoners hebben een beslissende stem in het maken van dit plan. Als het plan gereed is, houden we een enquête. En als dat allemaal rond is, gaat het wijkuitvoeringsplan naar de gemeenteraad, die het moet opnemen in het omgevingsplan, wat voorheen het bestemmingsplan was.”
In de Merenwijk-Laag ligt een collectieve warmtevoorziening, bijvoorbeeld een warmtenet voor de hand. Hierbij kan de warmte bijvoorbeeld van de RWZI of uit het Joppe komen. In het uiteindelijke plan zal een voorstel staan voor een collectieve warmtevoorziening en wat dat gaat kosten.
Wat gebeurt er met de bewoners die niet intekenen op het aanbod? Van Delft: “Als je liever niet meedoet met de collectieve voorziening, ben je zelf verantwoordelijk voor je verwarming. Pas als iedereen voldoende de tijd heeft gekregen om over te stappen op de collectieve warmtevoorziening, sluiten we het gas af.”
Wanneer wordt de Merenwijk-Laag van het gas afgesloten? ““Op verzoek van DEM en Tegengas noemen we daar nu nog geen datum voor. Uit nader onderzoek moet blijken wat een redelijke datum is voor de beëindiging van het aardgas. We laten niemand in de kou staan..”
En als er nu te weinig mensen meedoen met het collectieve systeem, wat dan? “Dan hebben we een probleem. Als iedereen in Leiden een warmtepomp neemt, kan het elektriciteitsnet het niet aan, zelfs niet met de netverzwaring waaraan we momenteel werken. Waar een collectieve oplossing mogelijk is, moeten we die benutten.”
Collectieve warmtevoorzieningen zoals warmtenetten kosten veel geld. De afgelopen maand zijn er in heel Nederland projecten stopgezet omdat geen enkele partij de gestegen kosten wil dragen. Wat is de impact daarvan op de plannen in de Merenwijk?
Van Delft: “Het probleem dat nu speelt is een geldkwestie. Het Rijk moet financieel bijspringen, wil de energietransitie slagen. Er moet namelijk een maatschappelijk aanvaardbaar tarief zijn voor de burger. Maar dat betekent niet dat de kosten gelijk blijven. Energie zal duurder worden, en we willen niet dat de rekening bij huishoudens met de laagste inkomens terechtkomt. Van de Velde: “Ook vanuit maatschappelijk oogpunt moeten we daarom een collectief systeem aanbieden. Niet iedereen kan zich een warmtepomp veroorloven.”
Heeft de gemeente geen geld om een collectieve warmtevoorziening te subsidiëren? “We hebben een pot van 20 miljoen voor de energietransitie. Met dat geld gaan we in ieder geval Leiden Zuidwest van het gas halen. Ook overwegen we om deel te nemen in een nog op te richten publiek warmtebedrijf. Het geld is vooralsnog niet bedoeld voor de aanleg van collectieve warmtevoorzieningen.”
Wat kunnen bewoners nu doen voordat er een collectieve warmtevoorziening is? Van de Velde: “Isoleer je woning. De gemeente helpt daarbij met een subsidieregeling, gezamenlijke inkoopacties en loketten waar je informatie kunt krijgen. DEM helpt ook door bijvoorbeeld het typehuisoverzicht, waarin je voor elk huis in de Merenwijk kunt zien hoe het gesteld is met de isolatie en welke stappen je kunt nemen voor een goed geïsoleerd huis. En natuurlijk zijn er de energiecoaches die je gratis kunt raadplegen.”
En wat kunnen DEM en Tegengas doen? “Wij zijn heel enthousiast over de gezamenlijke voorlichtingsavonden die hebben plaatsgevonden. Ze zijn een groot succes en de gemeente werkt er graag aan mee.”